Λεύκωμα καταγραφής κειμηλίων λειτουργικών και τέχνης ως και της ακίνητης περιουσίας της ενορίας του Ιερού Ναού Γενεσίου της Θεοτόκου Σταγείρων.

Κεφάλαιον 1ον:

Παλαιά Στάγειρα

Το χωριό Στάγειρα φέρει ογκώδη ιστορική κληρονομιά ως γενέτειρα του Αριστοτέλη του φιλοσόφου. Η γεωγραφική θέση ωστόσο των αρχαίων Σταγείρων δεν συμπίπτει με εκείνη του ομώνυμου σύγχρονου χωριού. Τα αρχαία Στάγειρα βρίσκονται 500 μέτρα έξω από τον οικισμό της Ολυμπιάδας, πάνω σε μικρή ορεινή χερσόνησο, που έχει το όνομα «Λιοτόπι» και ιδρύθηκαν από Άνδριους αποίκους γύρω στο 655 π.Χ. Αρχαίες πηγές τοποθετούν τα Στάγειρα νότια της Ακάνθου (όπως λεγόταν η Ιερισσός) περιγράφοντας και την ύπαρξη μικρής νήσου με το όνομα «Κάπρος». Βρέθηκαν μάλιστα στις ανασκαφές νομίσματα με παραστάσεις «κάπρων». Στα Στάγειρα θεσμοθετήθηκαν τα «Αριστοτέλεια» προς τιμήν του φιλοσόφου. Χίλια περίπου χρόνια αργότερα χτίστηκε στα Στάγειρα βυζαντινό κάστρο που ονομάστηκε «Λιβασδιάς» και αργότερα «Λιψάσδα», ερείπια του οποίου μπορεί κάποιος να δεί σήμερα στην κορυφή του βόρειου λόφου.

Σημερινά Στάγειρα

Τα σημερινά Στάγειρα βρίσκονται στους πρόποδες του Στρατονικού όρους (Στρεμπενίκος), είναι σε υψόμετρο 500 μέτρων στην βοριοανατολική πλευρά της Χαλκιδικής, απέχουν οκτώ χιλιόμετρα από την θάλασσα και τα διαπερνά η εθνική οδός Θεσσαλονίκης - Ουρανούπολης. Τα Στάγειρα, σύμφωνα με την επίσημη απογραφή, αριθμούσαν 372 κατοίκους το 2001, ενώ σήμερα ο αριθμός τους εκτιμάται γύρω στους 500 κατοίκους. Ελάχιστες οικογένειες θεωρούνται αυτόχθονες. Χαρακτηριστικά αναφέρονται τα οικογενειακά ονόματα : Πανταζά, Φιλίππου, Στεφανή, Κισκίνη και Ιππέκης. Στην είσοδο του χωριού έχει διαμορφωθεί πάρκο προς τιμήν του Αριστοτέλη με αδριάντα του. Εκτός αυτού υπάρχουν υπέργεια μνημεία, όπως ενας βυζαντικός πύργος (του 16ου αιώνα), δημόσια λουτρά και το κονάκι του Μαδέμ αγά από την εποχή των Σιδηροκαυσίων. Την εποχή εκείνη το χωριό ονομαζόταν Καζαντή Μαχαλάς και κατείχε θέση πρωτεύουσας ανάμεσα στα μαντεμοχώρια.

Κώμη Χωρούδα

Παράλληλα υπήρχαν κάτοικοι εγκατεστημένοι στην περιοχή που αποκαλείται «Χωρούδα» και όσοι από αυτούς δεν σφαγιάσθησαν από Τούρκους εξεδιώχθησαν στον αποκαλούμενο Μαχαλά περί το 1830 φέροντας ως κειμήλια ένα ιστορικό Ευαγγέλιo και έναν μπρούτζινο πολυέλαιο με κεριά από τον παλαιό ναό. Επιγραφή του Ευαγγελίου αυτού μαρτυρεί πως ο ναός της «Χωρούδας» ετιμάτο στον άγιο Αθανάσιο τον Μέγα. Εκτός της επιγραφής αυτής, οι υπόλοιπες μαρτυρίες είναι προφορικές. Η ύπαρξη της «Χωρούδας» μαρτυρείται ωστόσο και από ερείπια που σώζονται ως και σήμερα.

Απασχόληση

Κύρια απασχόληση των κατοίκων ήταν τα γειτονικά μεταλλεία ήδη από την βυζαντινή εποχή, κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας αλλά εν μέρει παραμένει αυτή ως και σήμερα βασική τους απασχόληση. Τα συγκεκριμένα μεταλλεία μέχρι και τον 18ο αιώνα ανήκαν σε Μονές του αγίου Όρους.

Από τα Στάγειρα καταγόταν ο δάσκαλος τους γένους Αθανάσιος ο σταγειρίτης (1780 - 1840), σφοδρός αντίπαλος του Αδαμάντιου Κοραή, αλλά και ο Ελευθέριος Μιχαήλ, αγωνιστής του 1821.

Άλλη διαδεδομένη απασχόληση των κατοίκων των Σταγείρων ήταν στο παρελθόν και η κτηνοτροφία. Ενώ σήμερα οι κάτοικοι που ασχολούνται συστηματικά με την κτηνοτροφία είναι μόνον τρείς, έχει διασωθεί η ευλάβεια και η απόδοση τιμής στον άγιο Μόδεστο, πατριάρχη Ιεροσολύμων, ως προστάτου των. Έκφραση της τιμής και της ευλάβειας αυτής είναι η ανέγερση παρεκκλησίου προς τιμήν του αγίου Μοδέστου εντός του αυλείου χώρου του κεντρικού ναού της ενορίας και η καθιέρωση πανηγύρεως στις 18 Δεκεμβρίου εκάστου έτους με παράθεση γεύματος (κουρμπάνι) για όλους τους κατοίκους και προσκεκλημένους.

Όσιος Σάββας ο Σταγειρίτης

Ως πολιούχος των Σταγείρων τιμάται ο οσιομάρτυρας Σάββας, που καταγόταν από τα Στάγειρα. Γεννήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα και σε νεαρή ηλικία αναχωρεί για την Μονή Κωνσταμονίτου προκειμένου να ακολουθήσει την μοναχική ζωή. Η επίγεια ζωή του ωστόσο επρόκειτο να διακοπεί με μαρτυρικό τρόπο, όταν κατά την επανάσταση του 1821 στάλθηκε εκτός αγίου Όρους για υποθέσεις της Μονής. Μοναδική πηγή του μαρτυρίου του είναι η καταγραφή του μοναχού Δοσιθέου του λεσβίου και συνασκητού του οσίου Σάββα στην Μονή Κωνσταμονίτου. Αναφέρει λοιπόν ο Δοσίθεος πως φανερώθηκε με όραμα εκ Θεού στον οσιομάρτυρα «Σάββα τον απλούν», όπως τον χαρακτηρίζει, το μαρτυρικό του τέλος λίγο μετά την Μονή Ζωγράφου από τα χέρια των Οθωμανών. Η μνήμη του επιτελείται κάθε 10η Ιουνίου με επίκεντρο την λατρευτική σύναξη που τελεί ο εκάστοτε τοπικός ποιμενάρχης, σεβασμιότατος μητροπολίτης Ιερισσού, αγίου Όρους και Αρδαμερίου. Ο σημερινός μητροπολίτης κ.κ. Νικόδημος (Αναγνώστου) λειτουργεί και κηρύττει ανελλιπώς στην πανήγυρη αυτή, τιμώντας ιδαίτερα με τον τρόπο αυτό ιδιαίτερα την ενορία. Και αυτή την ημέρα παρατίθεται κουρμπάνι σε όλους τους συμμετέχοντες.

Ιερός Ναός Γενεσίου της Θεοτόκου

Ο κεντρικός ναός τιμάται στο Γενέσιο της Κυρίας Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου), αλλά η πανήγυρις τελείται στο εξωκλήσιο της Παναγίας της σπηλαιωτίσσης, το οποίο εορτάζει την ίδια ημέρα. Αιτία της μετάθεσης αυτής αποτελεί η εύρεση στο εξωκλήσιο θαυματουργής εικόνος του Γενεσίου της Θεοτόκου. Στο πλαίσιο της εορτής διοργανώνονται και από τον δήμο «Αριστοτέλη» ποικίλες εκδηλώσεις που διαρκούν τρείς ημέρες.

Το Παρεκκλήσιο του Ιερού Ναού

Α) Αγίου Μοδέστου Πατριάρχη Ιεροσολύμων.

Τα Εξωκκλήσια των Σταγείρων

Σημαντικές πανηγύρεις είναι και αυτές των αγίων:

α) Γεωργίου του Τροπαιοφόρου,

β)Δημητρίου του μυροβλήτου,

γ)Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης

δ)Αθανασίου του μεγάλου, την ημέρα της ανακομιδής των λειψάνων του στις 2 Μαΐου, δεδομένου πως στην ενορία υπάρχουν εξωκλήσια όλων των αναφερθέντων αγίων. Παλαιά συνήθεια μάλιστα των κατοίκων ήταν κατά την πανήγυρη του αγίου Γεωργίου να κατεβαίνουν στο εξωκκλήσιο που τιμάται στην μνήμη του έφιπποι και να μένουν όλη την ημέρα στο περιβάλλον το παρεκκλήσιο δάσος. Μόνο με το σούρουπο επέστρεφαν στο χωριό.

Κεφάλαιον 2ον.

Ο Ιερός Ναός της Ενορίας.

Α). Ίδρυση, ονομασία, χρονολογία ανεγέρσεως, αρχιτεκτονική, διαστάσεις.

Ο κεντρικός ναός της ενορίας Σταγείρων χτίστηκε το 1813, όπως μαρτυρείται από την ακόλουθη μαρμάρινη επιγραφή.

Ο ναός αφιερώθηκε στο Γενέσιο της Υπεραγίας Δεσποίνης Θεοτόκου. Αρχικά χτίστηκε ως σταυροειδής με τρούλο, όπως πλέον μαρτυρείται μόνον από τον τρόπο στήριξης των κιόνων και την τοιχοποιΐα. Μετά όμως από την πυρπόληση του Ναού από τους Τούρκους ο τρούλος αντικαταστάθηκε από αγιογραφημένη παράσταση του Παντοκράτορα ενώ η οροφή , η οποία σε όλους τους Ιερούς Ναούς συμβολίζει τον Ουρανό, αποτελείται από σανίδες σε ποικιλία χρωμάτων κατά το μακεδονικό πρότυπο.

Η σημερινή ναοδομία παραπέμπει περισσότερο σε τρίκλιτη βασιλική διατηρώντας τους «χορούς»,

Ο Ναός βρίσκεται σε κτήμα εμβαδού 1642 Μ ² , όπως άλλωστε φαίνεται από το σχετικό επίσημο τοπογραφικό διάγραμμα που συναποστέλλεται στο τέλος της παρούσης εργασίας.

Β). Οι διατελέσαντες εφημέριοι της ενορίας.

Λίγα στοιχεία σώζονται για τους προγενέστερους εφημερίους της ενορίας. Ο παλαιότερος γνωστός ήταν:

· ο π. Νεόφυτος Ζαχαριάδης, που υπηρέτηαε την ενορία γύρω στο 1934. Διάδοχός του αναφέρεται

· ο παπα Βαράνος (περι το 1940) και εκείνου

· ο οικονόμος π. Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου, ο οποίος παρέδωσε την ενορία στον

· οικονόμο - πνευματικό π. Δημήτριο Παπαδημητρίου, που κράτησε για μεγάλο χρονικό διάστημα την ενορία. Διάδοχός του επι διετία διετέλεσε

· ο π. Δημήτριος Μέμμος, τον οποίο και διαδέχτηκε

· ο οικονόμος π. Αστέριος Τουπλικιώτης, ο οποίος έμεινε από το 1993 ως το 2005 στην υπηρεσία της ενορίας από την κοίμηση του και μετά τον υποδέχθηκε

· ο Παν. Αρχιμ. Θεοφάνης Παπαδάκης από 2005 έως Σεπτεμβρίο του 2019 έπεται

· ο Αιδ. Σοφιανός Μαυρίδης από το Σεπτέμβριο του 2019 έως το Ιανουάριο του 2020 παρέδωσε την ενορία τον

· Φεβρουάριο του 2020 έως τα σήμερα ο Αιδ. Πρωτοπ. Νικόλαος Γιαννουλης, Πνευματικός.

Γ). Κειμήλια ενορίας (αρχιερατικός θρόνος, άμβων, Αγία Τράπεζα, τοιχογραφίες).

Άπαντα τα κειμήλια του ναού, φορητά ή μη, έχουν φωτογραφηθεί και συναποστέλλονται σε ψηφιακή μορφή. Πολλές από τις φωτογραφίες αυτές, και κυρίως των φορητών κειμηλίων, έχουν εκτυπωθεί και έχουν λεπτομερώς σημειωθεί οι διαστάσεις των κειμηλίων.

Η Αγία Τράπεζα.

Η Αγία Τράπεζα έχει τις ακόλουθες διαστάσεις :

Μήκος : 136,50 εκατοστά.

Πλάτος : 98,50 εκατοστά.

Ύψος : 91,00 εκατοστά.

Σημειωτέον πως είναι κτισμένη σε βάθρο ύψους 17 εκατοστών.

Ο άμβων.

Αν και το ξύλο του άμβωνος έχει υποστεί σοβαρή φθορά, ιδαίτερα στην σκάλα και την κουπαστή του, η αντοχή στον χρόνο είναι αξιοσημείωτη. Εκτός της ψηλής θέσης απαγγελίας του Ευαγγελίου, διακρίνεται και μια χαμηλότερη, που χρησιμεύει στην εκφώνηση του κηρύγματος, όπως είναι συνήθεια να γίνεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπου το κήρυγμα δεν εκφωνείται από ωραίας Πύλης, όπως συνηθίζεται να γίνεται σήμερα.

Αξίζει να σημειωθεί πως οι κίονες του ναού είναι ξύλινοι, χωρίς να εφάπτονται στο έδαφος, επειδή μεσολαβεί επίπεδος λίθος, προκειμένου να αποφευχθεί η απορρόφηση υγρασίας από το έδαφος. Οι κίονες έχουν γύψινη επένδυση, ενώ σε έναν από αυτούς έχει επιπλέον προστεθεί αυτόνομη τσιμεντένια υποστήριξη.

Ο αρχιερατικός θρόνος.

Αν και μεταγενέστερος ο αρχιερατικός θρόνος, έχει ωστόσο κατασκευαστεί με τα ακριβή πρότυπα κατασκευής του πρωτότυπου θρόνου, ο οποίος και έγινε παρανάλωμα της φωτιάς κατά την πυρπόληση του ναού από τους Τούρκους ως αντίποινα για την εξέγερση των υπόδουλων Ελλήνων. Η παράσταση του Μεγάλου Αρχιερέως, αν και αποτελεί περισσότερο δείγμα λαϊκής τεχνοτροπίας, είναι ωστόσο σύμφωνος με το ύφος των εικόνων του τέμπλου και των αρχικών αγιογραφιών του Ναού. Οι εικόνες του τέμπλου θα πρέπει να σημειωθεί πως ανήκουν ως τεχνοτροπία στην αποκαλούμενη «σχολή της Γαλάτιστας», κατά την γνώμη του κ. Ιωάννου Ταβλάκη, προϊσταμένου της 10ης εφορείας βυζαντινών αρχαιοτήτων.

Οι παλαιές αγιογραφίες του Ιερού Ναού.

Μια από τις καλύτερα σωζόμενες αρχικές αγιογραφίες του Ναού είναι και η εικονιζόμενη παράσταση της Παραβολής του άφρωνος πλουσίου. Η παράσταση απεικονίζει την στιγμή που ο αρχάγγελος Μιχαήλ παραλαμβάνει με το αριστερό του χέρι την ψυχή του πλουσίου. Πάνω από το φωτοστέφανο του αρχαγγέλου και κάτω από το σώμα του άφρονος υπάρχουν οι ακόλουθες επιγραφές.

Στην επιγραφή αναγράφονται τα εξής : «Μιχαήλ πελεύει την ψυχήν. Βροτοί βλέποντες το ξίφος τεταμένον όσοι βέβηλοι και ράθυμοι τον τρόπον συσταλείτε προς μετάνοιαν τάχει.

Εδώ διακρίνεται το εξής ευαγγελικό απόσπασμα : « ΨΥΧΗ ΕΧΗΣ ΠΟΛΑ ΑΓΑΘΑ ΦΑΓΕ ΠΙΕ ΕΥΦΡΑΙΝΟΥ ΕΙΠΕ ΔΕ ΑΥΤΩ Ο ΘΕΟΣ ΑΦΡΩΝ ΤΑΥΤΗ ΤΗ ΝΥΚΤΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗΝ ΣΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΣΙΝ ΑΠΟ ΣΟΥ Α ΔΕ ΗΤΟΙΜΑΣΑΣ ΤΙΝΙ ΕΣΤΑΙ

Η παράσταση αυτή βρίσκεται στην κάτω γωνία του κλίτους των ανδρών.

Στην αντίστοιχη θέση του γυναικείου κλίτους υπάρχει η ακόλουθη παράσταση των Τριών Ιεραρχών.

Πάνω από του κίονες υπάρχουν παραστάσεις (μπούστα) εικονίζουσες Αποστόλους ή και Ευαγγελιστές, αλλά η κατάστασή τους απαιτεί συντήρηση. Οι τοίχοι του κυρίως Ναού ήταν καλυμμένοι με αγιογραφίες, από τις οποίες δεν σώθηκε δυστυχώς απολύτως τίποτε και έτσι έγινε προ πολλών ετών η προετοιμασία των τοίχων για την υποδοχή των νέων αγιογραφιών, οι οποίες ξεκίνησαν να ετοιμάζονται και να επικολλώνται την τελευταία διετία. Οι νέες αγιογραφίες έχουν όλες φωτογραφηθεί και συναποστέλλονται σε ψηφιακή μορφή.

Στον πρόναο σώζεται η ακόλουθη παράσταση του Γενεσίου της Θεοτόκου.

Διακρίνεται ακόμη η ακόλουθη παράσταση νεαρού στρατιωτικού αγίου, χωρίς ωστόσο να μπορεί να διαπιστωθεί για ποιόν άγιο πρόκειται.

Πολυέλαιοι, τέμπλο.

Σημαντικό κειμήλιο αποτελεί ο μπρούτζινος πολυέλαιος κατασκευής 1908, ο οποίος και μεταφέρθηκε από τον Ναό του αγίου Αθανασίου της «Χωρούδας» και παρέμενε σε κομμάτια στον γυναικωνίτη του κεντρικού Ναού των σύγχρονων Σταγείρων μέχρι και τον Μάρτιο του 2011, οπότε και συντηρήθηκε, συναρμολογήθηκε, τροποποιήθηκε ώστε να δεχτεί λάμπες στην θέση των κεριών, επιχρυσώθηκε και τοποθετήθηκε μπροστά στον αρχιερατικό θρόνο. Έχει διάμετρο 88 εκατοστά και ύψος 1 μέτρο και 10 εκατοστά.

Καθόλου αμελητέοι ωστόσο λόγω της ιδιαίτερης τέχνης τους είναι και οι κρυστάλλινοι πολυέλαιοι του κεντρικού κλίτους του κυρίως ναού, αλλά και του πρόναουΣυναποστέλλονται φωτογραφίες των εικόνων του τέμπλου, μακεδονικής τέχνης, αλλά τμηματικά και του ιδίου του περίτεχνου και ξυλόγλυπτου τέμπλου.

Δ). Ιερά σκεύη, ιερά κειμήλια.

Στο συνακολουθούν φωτογραφικό παράρτημα, αλλά και στον συναποστελλόμενο ψηφιακό δίσκο καταγράφονται λεπτομερώς παλαιά και νέα Ιερά Σκεύη και κειμήλια της ενορίας.

Ιδιαίτερης αξίας είναι ένα άγιο Ποτήριο του 1910, το Ιερό Ευαγγέλιο της «Χωρούδας» (1780), Ευαγγέλιο τυπωμένο στην Βενετία το 1840, δεύτερο Ευαγγέλιο τυπωμένο επίσης στην Βενετία το 1907, όπως και τα ακόλουθα ιστορικά Μηναία:

• Μηναίον Ιουνίου (Βενετία, 1852).
• Μηναίον Οκτωβρίου (Αθήνα, 1896).
• Μηναίον Σεπτεμβρίου (Βενετία, 1852).
• Μηναίον Φεβρουαρίου (Βενετία, 1852).

Στην ενορία ανήκουν και τα εξής αντιμήνσια:

1).Εγκαινίων εξωκκλησίου αγίου Αθανασίου του Μεγάλου, καθαγιασθέν υπο του οικείου ποιμενάρχου στις 20 Σεπτεμβρίου 1986.

2). Εγκαινίων Ιερού Ναού αγίου Αθανασίου του Μεγάλου Παλαιοκάστρου, καθαγιασθέν υπο του οικείου μητροπολίτου στις 31 Οκτωβρίου 1982,

3). Εγκαινίων Ιερού Ναού αγίου Νεκταρίου, καθαγιασθέν υπο του σεβασμιοτάτου μητροπολίτου Παροναξίας, κ. Επιφανίου.

4). Εγκαινίων Ιερού Μητροπολιτικού Ναού αγίου Στεφάνου Αρναίας, καθαγιασθέν υπο του οικείου ποιμενάρχου στις 5 Σεπτεμβρίου 2010.

5). Ανυπόγραφο αντιμήνσιο.

Χάριν πληρότητος της καταγραφής αναφέρονται και τα εξής κειμήλια:

- 2 αρτοφόρια (1 μπρούτζινο, 1 ξύλινο).

- 2 μπρούτζινοι σταυροί ευλογίας.

- Δικεροτρίκερα.

- 1 επίχρυσο και 1 επάργυρο θυμιατό.

- 2 κατζία.

- 1 απλό επάργυρο, 1 επάργυρο ρωσικής προελεύσεως και 1 μπρούτζινο δισκοπότηρο (άπαντα με αστερίσκο, λόγχη και λαβίδα).

- 3 σκεύη ζέοντος.

- 1 σέτ μετάληψης Αχράντων Μυστηρίων σε ασθενείς.

- 2 μυροδοχεία.

- Επίχρυσα στέφανα γάμου.

- 1 δοχείο μεταφοράς αγιασμού Θεοφανείων (μπακράτσι).

- 2 κηροπήγια (5 κηρών έκαστο) δι'αρτοκλασίας.

- 1 αστερίσκος, 3 λόγχες και 1 λαβίδα.

- 4 παλαιά μπρούτζινα μανουάλια, 2 εισοδικά.

- 7 σέτ καλυμμάτων δια δισκοπότηρα.

- 1 λευκό σέτ καλυμμάτων χωρίς τον «αέρα».

- 4 σέτ καλυμμάτων αγίας Τραπέζης και Προθέσεως.

- 1 σέτ αγίας Τραπέζης.

3). Ο περίβολος του Ιερού Ναού.

Εντός του περιβόλου του κεντρικού Ναού της ενορίας Σταγείρων μπορεί κάποιος να βρεί :

Α). Το παρεκκλήσιον του αγίου Μοδέστου, πατριάρχου Ιεροσολύμων.

Το εν λόγω παρεκκλήσιον εκτίσθη από ευλάβεια και κατόπιν πρωτοβουλίας του αειμνήστου εφημερίου της ενορίας Σταγείρων, πατρός Αστερίου Τουπλικιώτη, λόγω της ενασχόλησης κάποιων ενοριτών με την κτηνοτροφία.

Β). Κωδωνοστάσιο.

Όπως καταδεικνύει το σχετικό τοπογραφικό διάγραμμα, το καμπαναριό έχει ύψος 15 μέτρων. Στο χώρο που βρίσκονται οι ηλεκτροκίνητες πλέον καμπάνες οδηγεί εσωτερική σκάλα.

Νεότερη προσθήκη στο κωδωνοστάσιο αποτελεί το ωρολόγιο, που έχει τοποθετηθεί στην δυτική του όψη (πρόσοψη).

Γ). Μνήματα.

Στην ανατολική έξοδο του περιβόλου του ναού έχουν ταφεί κατόπιν εντολής του οικείου ποιμενάρχου, σεβασμιοτάτου μητροπολίτου Ιερισσού, αγίου Όρους & Αρδαμερίου κ. Νικοδήμου οι πατέρες Δημήτριος Παπαδημητρίου και Αστέριος Τουπλικιώτης..

Δ). Μαγειρία.

Ανάμεσα στο κωδωνοστάσιο και το παρεκκλήσιο του αγίου Μοδέστου έχουν κτιστεί μαγειρεία προκειμένου να ετοιμάζονται και να διανέμονται τα γεύματα (κουρμπάνια) των πανηγύρεων των αγίων Μοδέστου και οσίου Σάββα του εκ Σταγείρων.

4). Η ακίνητος περιουσία της ενορίας

Η ενορία Γενεσίου της Θεοτόκου Σταγείρων κατέχει κτήματα τόσο εντός των ορίων της, όσο και στην Ολυμπιάδα. Αυτά απαριθμώνται επακριβώς στην προς τον ελληνικό κράτος φορολογική δήλωση του ναού (έντυπο Ε9) και τα όριά τους περιγράφονται από τα σχετικά τοπογραφικά διαγράμματα.

Αντίγραφα όλων αυτών των εγγράφων περικλείονται στον σχετικό φάκελλο που συνάπτεται με την παρούσα εργασία.

Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων της ενορίας, η οποία ανοικοδομήθηκε και αποπερατώθηκε με την συνδρομή του υφυπουργού Οικονομίας κ. Χρήστου Πάχτα και εγκαινιάστηκε από τον οικείο ποιμενάρχη στις 5 Δεκεμβρίου 1999.

Η εν λόγω αίθουσα εκτίσθη με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού και πιο συγκεκριμένα της γενικής διεύθυνσης μουσείων και τεχνικών έργων και της διεύθυνσης αναστήλωσης βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων. Ο αριθμός της σχετικής απόφασης του μητροπολιτικού συμβουλίου είναι : 850/1999. Οι διαστάσεις και τα λοιπά στοιχεία της αιθούσης περικλείονται στο διάγραμμα κάλυψης, που συναποστέλλεται εκτυπωμένο και σε ψηφιακή μορφή.

5). Κοιμητήριον

Το κοιμητήριο της ενορίας Σταγείρων ευρίσκεται στην έξοδο του χωριού προς Στρατονίκη και πιο συγκεκριμένα στο τέλος ανηφορικής οδού. Πλήρες φωτογραφικό αρχείο απάντων των μνημάτων και των κτισμάτων του συναποστέλλεται σε ψηφιακή μορφή. Ναός δεν υπάρχει στο κοιμητήριο τον Σταγείρων, παρά μόνον οστεοφυλάκιο και κιόσκι, όπου τελούνται τα τρισάγια κατά τα Ψυχοσάββατα.

6). Παρεκκλήσια - Εξωκκλήσια.

Το μοναδικό παρεκκλήσιο της ενορίας είναι αυτό του αγίου Μοδέστου, στο οποίο έγινε αναφορά προηγουμένως.

Όσον αφορά τα εξωκκλήσια η καταγραφή έχει ως έπεται:

Α). Εξωκκλήσιον Παναγίας «σπηλαιωτίσσης

Είναι το βασικότερο εξωκκλήσιο της ενορίας για δύο λόγους. Κατά πρώτο λόγο εξαιτίας της κεντρικής πανηγύρεως όλης της ενορίας που τελείται εδώ αντί του κεντρικού Ναού. Δεν είναι όμως η κοινή ονομασία κεντρικού Ναού και εξωκκλησίου ο λόγος για την αλλαγή αυτή, αλλά η θαυμαστή αποκάλυψη της Εικόνος της Θεοτόκου στο σπήλαιο εντός του εξωκκλησίου.

Θα πρέπει να τονιστεί πως το εξωκκλήσιο αυτό υπήρξε κατά τους βυζαντινούς χρόνους καθολικό Ιεράς Μονής. Δυστυχώς όμως οι σχετικές πληροφορίες είναι λίαν ανεπαρκείς. Πίσω μάλιστα από το άγιο βήμα διακρίνονται τα ερείπια βυζαντινού τείχους, υπόλειμμα σύμφωνα με μαρτυρίες του τείχους που περιέβαλλε την Μονή. Αυτός είναι ο δεύτερος λόγος την επιτελέσεως της λατρευτικής σύναξης της πανηγύρεως στο συγκεκριμένο παρεκκλήσιο. Είναι μονόκλιτη βασιλική.

Β). Εξωκκλήσιο αγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του τροπαιοφόρου.

Ανατρέχοντας κανείς στο σχετικό τοπογραφικό διάγραμμα, αλλά και τις σχετικές φωτογραφίες εύκολα διαπιστώνει την ομορφιά του δάσους, που περιβάλλει το συγκεκριμένο εξωκκλήσιο, στο οποίο ανήκει και μεγάλο τμήμα του. Το εξωκκλήσιο συντηρείται δαπάναις της ενορίας και είναι απλή μονόκλιτη βασιλική.

Γ). Εξωκκλήσιο αγίων νεοφανών μαρτύρων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης.

Λίγο πριν την είσοδο στον οικισμό των Σταγείρων, αμέσως μόλις αφήσουμε πίσω μας τον υποσταθμό της Δ.Ε.Η., στην τοποθεσία «Χωρούδα» συναντούμε το νεώτερο αυτό εξωκκλήσιο, που οικοδομήθηκε ως φόρος τιμής και ευγνωμοσύνης ευλαβούς οικογενείας των Σταγείρων προς τους αγίους για την θαυματουργό ίαση μέλους της. Το εξωκκλήσιο ξεκίνησε να οικοδομείται κατόπιν εγκρίσεως του ποιμενάρχου της τοπικής Εκκλησίας, σεβασμιοτάτου μητροπολίτου Ιερισσού, αγίου Όρους και Αρδαμερίου κ. Νικοδήμου το 1990, εγκανιάστηκε στις 18 Ιουνίου 1995. Τα σχέδια έγιναν από τον αρχιτέκτονα μηχανικό κ. Άγγελο Καραθανάση. Το εξωκκλήσιο συντηρείται δαπάναις της οικογενείας Γεωργίου Ιππέκη του Δημητρίου και εγκαινιάστηκε υπο του σεβασμιοτάτου μητροπολίτου Ιερισσού, αγίου Όρους και Αρδαμερίου κ. Νικοδήμου. Είναι ναός σταυροειδούς ρυθμού άνευ τρούλλου..

Δ). Εξωκκλήσιο ανακομιδής λειψάνου αγίου Αθανασίου του Μεγάλου.

Σε πολύ μικρή απόσταση από το εξωκκλήσιο των αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης, συναντά κανείς και αυτό το σύγχρονο εξωκκλήσιο, που κτίστηκε από ευλαβή οικογένεια αυτοχθόνων κατοίκων. Η δαπάνη ανοικοδόμησης του εξωκκλησίου οφείλεται στην οικογένεια του ιατρού κ. Κισκίνη. Είναι ναός σταυροειδής άνευ τρούλλου.

Ε). Εξωκκλήσιο αγίου μεγαλομάρτυρος Δημητρίου του μυροβλήτου.

Το συγκεκριμένο εξωκκλήσιο του μεγαλομάρτυρος Δημητρίου του μυροβλήτου ιστορούσε πολλά χρόνια ζωής πριν την σταδιακή μεν, αλλά πλήρη κατάρρευσή του προ δεκαπενταετίας.  Στην υπ'αριθμόν πρωτ. ΥΠΠΟ/ΔΑΒΜΜ/ 34541π.ε./ 1518 π.ε. εγκριτική απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία συναποστέλλεται σε ψηφιακή μορφή. περιγράφεται η μέθοδος με την οποία τελικά το εξωκκλήσιο ανακατασκευάστηκε πλήρως το 2007.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΛΕΥΚΩΜΑ